Beste lezers

Met deze woorden pleegt men zich tot lezers te richten want lezers moet men in ere houden.
Maar die woorden kan men ook anders opvatten.
Er zijn lezers en lezers. Sommigen lezen slecht, andere goed en er zijn er die heel goed lezen, die zin van onzin weten te onderscheiden, hoofdzaken van details.
Dat zijn ook 'BESTE lezers'.
Ze hebben maar een half woord nodig en soms zelfs dat niet eens omdat ze tussen de regels door lezen. Het is me al vaak opgevallen dat veel betere spelers ook betere lezers zijn.
Lezen is van belang omdat duivensport niet is als vroeger. Die is niet stil blijven staan al lijkt het daar soms op.
Natuurlijk wil een en ander niet zeggen dat schrijvers over duiven de wijsheid in pacht hebben.
Maar doorlopend onzin neerpennen is toch iets dat ze zich niet kunnen veroorloven.
Omdat iemand die schrijft ook een ‘voorlichtersrol’ heeft duik ik nogal eens in boeken, raadpleeg deskundigen en wordt de opgedane kennis getoetst aan ervaringen op eigen hok. Ook wat betreft medische zaken.

PROBLEMATISCH
Laat ik beginnen met te constateren dat in duivensport nog nooit zoveel medicijnen te pas en te onpas werden toegediend als in deze tijd en... dat ons duivenbestand nog nooit met zoveel ziektes kampte als nu.
Het klinkt tegenstrijdig maar is het niet.
Door de vorderingen die de wetenschap maakte zijn we er in geslaagd een soort kunstmatige gezondheid te creëren die echter een wankele basis heeft.
Vroeger was dat anders.
Werd een duif ziek dan hadden duif en liefhebber pech, zo'n duif was verloren. Maar de tijden zijn veranderd.
Duiven die van pure ellende door de poten zakken weten we thans met behulp van medicijnen die vroeger niet bestonden terug op de been te krijgen.
Voor de vooruitgang hebben we echter een prijs betaald.
We kregen duiven met minder weerstand en meer vatbaar voor allerlei kwalen.

VERKEERD
Punt is ook dat veel fouten worden gemaakt. De een raakt te snel in paniek, begint al te kuren na een slechte vlucht of een beetje slechte mest, de ander laat de zaken te lang op hun beloop. Die ziet pas dat er iets mis is als de duiven creperen van ellende en nog amper te genezen zijn.
De vedette van nu weet wanneer die in moet grijpen, waartegen en waarmee. Die is geen dag te vroeg en geen week te laat.
Anderen overschatten zich en menen ten onrechte voor eigen dokter te kunnen spelen.
Want hoe gaat het vaak?
De duiven hebben geen vorm, presteren niet naar behoren en in plaats van een deskundig dierenarts te raadplegen grijpt men eigenhandig naar de medicijnpot.
Daarmee kan men grove fouten maken!
Zo komt het voor dat tegen wormen wordt gekuurd bij duiven die geel hebben, dat een geelkuur wordt gegeven aan duiven die paratyfus hebben enzovoorts.
Onvolledige behandelingen, onvoldoende doseringen, slecht werkzame medicijnen tegen soms nog vermeende kwalen leiden niet tot genezing maar tot het ontstaan van resistente ziektekiemen. Ze beschadigen het natuurlijk evenwicht en hebben alleen maar nut voor de handel in geneesmiddelen.

Van medicijnen moet je zoveel mogelijk afblijven. Alleen gebruiken op het gepaste moment, tegen de gepaste kwaal, in de gepaste hoeveelheid en met de gepaste tijdsduur.

OORZAAK WEGNEMEN
Neem coccidiose. Dat slaat vooral toe als duiven verzwakt zijn. Daarom dient coccidiose niet in eerste instantie te worden bestreden maar moet de oorzaak worden gezocht die tot verzwakking leidt!
Coccidiose is ook een kwestie van milieu. Bij terugkomende problemen dient men niet naar de dierenarts te gaan maar naar de timmerman, hem vragen verbeteringen op het hok aan te brengen zodat het droger wordt.
Veelal is een spontane genezing het resultaat zonder dat daar medicijnen aan te pas hoeven te komen.
Bij slapeloosheid, stress, migraine, zal je huisarts ook eerst naar de oorzaak zoeken alvorens je pillen voor te schrijven.

OOK FOUT
Vooral ongecontroleerd kuren tegel geel heeft veel onheil teweeggebracht. Liefhebbers onderkennen 'het gele gevaar', tegelijkertijd beseffen ze dat je met kuren op moet passen en wat doen ze?
Ze geven minder dan voorgeschreven ('omdat medicijnen slecht zijn'), willen het beter weten dan de fabrikant.
Maar minder kuren dan voorgeschreven is misschien wel slechter dan meer. Door ondeskundig optreden werd geel bij velen zo'n probleem dat zelfs de beste dierenarts nog amper redding kon brengen. Te weinig van het medicijn heeft als resultaat dat niet alle trichomonaden 'er aan gaan'.
Sommige overleven. Welke? De sterkste!
Die vermenigvuldigen zich en na verloop van tijd moet weer worden ingegrepen.
Als men weer een te geringe dosis gebruikt of niet lang genoeg kuurt blijft weer een deel in leven, uiteraard weer de sterkere, tot het zo ver komt dat men zelf een ziektestam heeft gekweekt die nog amper te bestrijden is.
Dat is geen medische begeleiding, dat is duiven naar de spreekwoordelijke knoppen helpen. Het is het bekende verhaal van muizengif waar de muizen na verloop van tijd voor stonden aan te schuiven.

TEGEN 'PLANNING'
Vaccineren is heel iets anders dan kuren.
Door te vaccineren blijf je ziektes als pokken en paramyxo voor. Kuren heeft enkel nut als daadwerkelijk sprake is van ziekte. Daarom dat ik tegen vooraf geplande kuren om de zo veel tijd ben.

Kuren tegen niet bestaande ziektes hebben niet alleen geen nut, ze schaden de duif en op langere tijd heel je kolonie.

Om de zoveel tijd kuren tegen wormen of coccidioses als men niet weet of duiven op dat moment ook wormen of coccidioses hebben mist elke zin.
Ik geef mijn geld liever aan de dierenarts dan aan nutteloze medicijnen die op langere termijn alleen maar de weg effenen voor een van nature minder sterke duif!
Probleem is wel dat de ene dierenarts de andere niet is.
Duiven zijn voor een beginnend dierenarts niet interessant daarom dat er streken zijn waar men zich moet behelpen met een dokter die van duiven evenveel verstand heeft als een varken van piano spelen.
Zelf zou ik nooit naar een dierenarts gaan die niet in staat is een duif naar behoren vast te houden.
En zulke zijn er meer dan men denkt!
Ik denk aan die twee liefhebbers uit Tilburg.
Die waren zo in de war gebracht door al die indianenverhalen over doping dat ze 'het' ook wel eens wilden proberen.
Ze gingen naar een dierenarts met de vraag of die misschien iets had om duiven harder te doen vliegen. Spierversterkers of zo. Geen probleem voor de witte jas.
Hij gaf de duiven een spuit en fluitend togen beide mannen huiswaarts, in hun verbeelding zagen ze zich al de eerste prijzen aaneenrijgen. Hun roes duurde niet lang. Amper thuis lagen de arme beestjes met de poten omhoog. Morsdood!
Al even rampzalig eindigde het avontuur van streekgenoot X. De duiven hadden luis en de veearts die toch langs kwam voor zijn varkens had daar wel iets voor.
Gevolg? De luizen dood, maar ook de duiven!
Kun je nagaan hoe voorzichtig je moet zijn. Vooral voor die talrijke liefhebbers die niet in de gelegenheid zijn een gespecialiseerd duivendokter te raadplegen wat tips.

WEGKIEPEREN
Moet je met medicijnen op zich al zorgvuldig omgaan, wat vaak over het hoofd gezien wordt is dat die aan bederf onderhevig zijn. Daarom houd je op het eind van het jaar best schoonmaak.

Poeders in geopende verpakkingen zijn vooral link. Als die zijn verkleurd of klonteren mogen ze weg. Als je medicijnen in vloeibare vorm tegen het licht houdt en je ziet 'wolkjes' kun je die ook opruimen. De vloeistof moet helder zijn.

Bederf gebeurt veelal door vocht. Haal daarom nooit met een vochtige lepel medicijnen in poedervorm uit een pot of zakje. Zo was er die clubgenoot die tegen geel wilde kuren.
Hij had weinig duiven, vond het onnodig daarvoor naar de apotheek te gaan en vroeg of ik hem iets aan de hand kon doen. Ik gaf hem een pot Ridsol die ik later ook weer keurig terug kreeg.
Wie echter schetst mijn verbazing toen ik die opende. Het witte poeder was volledig gaan klonteren.
De brave man had dat met een natte lepel uit de pot gehaald en dat is dus fout.
Zoals het ook fout is medicijnen in warm water toe te dienen met de bedoeling die sneller op te doen lossen. Evenals bij vitamines zal snel veel van de werkzaamheid verloren gaan.
Om dezelfde reden dient water met daarin vitamines nooit in volle zon te staan.

VERVERSEN EN DOSEREN
Water met daarin medicijnen moet dagelijks worden ververst!
Vooral de tc's (tetracyclines zoals aureomycine en terramycine) verliezen in water snel hun werkzaamheid.
Waarom fouten worden gemaakt?
Voor medicijnen is betaald en men maakt er zonde van die weg te kieperen. Maak dus niet meer aan als duiven in een dag drinken. Ik ben in die dingen heel secuur.
Als ik kuur is dat bij voorkeur op dagen dat ik thuis ben.
Ik maak èèn drinkbak aan welke ik geregeld van het ene hok naar het andere hok verzet.
Dienaangaande ook oppassen met duiventhee.
Is het nog maar de vraag of thee goed is, als die te lang staat, zeker bij warm weer, is het zeker slecht!
Uiteraard is er bij toediening van medicijnen via het water een relatie met de wateropname.
Wat duiven betreft wordt uitgegaan van een liter per dag voor 20 duiven onder normale omstandigheden.
Dat is een gemiddelde.
In de zomer drinken duiven meer, in de winter minder, dus moet men daar rekening mee houden.
Bij warm weer minder geven dan aangegeven, in de winter meer, veel meer zelfs. Wat dat betreft een anekdote.

ANEKDOTE
Een kennis bood bij zijn dierenarts duiven aan voor onderzoek en die constateerde geel.
'Kan niet' reageerde die: 'Ze zijn pas gekuurd.'
De dierenarts had echter gelijk.
Hoe zo iets kan?
Het was hartje winter en het is verbazingwekkend hoe weinig duiven dan drinken. Daardoor kregen ze te weinig van het medicijn binnen en was de kuur niet afdoende.

CHLOOR
Veel liefhebbers hebben de gewoonte de drinkbak te ontsmetten met chloor. Chloor wordt evenals Halamid ook wel in kleine hoeveelheden aan het water toegevoegd als een soort desinfector. Dr Stam schreef dat een mespuntje Halamid trichomonen zou neutraliseren.
Maar chloor en geneesmiddelen gaan niet samen.
Die kunnen zich 'verbinden' waardoor veel van de werkzaamheid verloren gaat, zelfs kan het toxisch (giftig) worden.
En ons leidingwater dan?
Daarin zit toch ook chloor? Klopt.
De hoeveelheid echter is zo klein dat het te verwaarlozen is.
Als daarin gevaar school zou men op de bijsluiter van medicijnen voor mensen zeker kunnen lezen die niet in te nemen met leidingwater maar met gedestilleerd water. Zo'n bijsluiter heb ik echter nog niet gezien.

VOOR DE VLUCHT
Als je medicijnen toedient let er op hoe duiven reageren. Soms stel je vast dat de vorm onmiddellijk keldert terwijl enkele dagen later een opflakkering volgt.
Daarom is het af te raden vlak voor het inmanden te kuren.
Die vormdaling na een kuur soms gevolgd door een herstel of zelfs meer dan dat noemt men het 'rebound effect' en daar is een verklaring voor.
Veel vormen van medicatie zijn in min of meer toxisch (giftig) en zorgen ervoor dat het lichaam krachten verzamelt om weerstand te bieden.
Daardoor krijg je een verhoogde staat van (tijdelijke) gezondheid.
Je kunt dit vergelijken met duiven die in het voorjaar paratyfus hadden en vervolgens niet zelden prima presteren. Dus medicijnen? Blijf er zo veel mogelijk van af.

Als je anti-biotica begint toe te dienen die duiven kunnen missen eindig je met anti-biotica die niet meer helpen als je ze echt nodig hebt.

GRIT
In geval dat gekuurd wordt tegen kopziektes met tc's (tetracyclines) moet grit van het hok verwijderd worden.
Tetracyclines worden slecht opgenomen uit het darmkanaal.
Het calcium in het grit verbindt zich met de anti-biotica waardoor het medicijn niet volledig wordt opgenomen.
Het belang van grit kan overigens amper overschat worden. Dr Devriese, (leerstoel pluimveepathologie, bacteriologische en besmettelijke ziektes aan de Rijksuniversiteit te Gent) in zijn standaardwerk ‘Ziekten van Siervogels en duiven’:

'Gritsteentjes vervullen een functie waarvoor zoogdieren hun tanden aanwenden. Bij totale afwezigheid komt de voedselvertering in het gedrang. Ernstige letsels worden opgemerkt bij nestjongen waar tengevolge van grove nalatigheid of onwetendheid niet gezorgd wordt voor extra mineralen (grit) tijdens de kweekperiode.'

Overigens hoeft na een fout een seizoen niet naar de knoppen te zijn, duiven kunnen veel hebben. Maar doorlopend dezelfde fouten maken is iets dat je beter vermijdt.

AF TE RADEN
Zo is het af te raden sommige medicijnen toe te dienen in de ruitijd, vooral tegen wormen.
Sommigen herinneren zich misschien Panacur dat jaren terug als nieuwste uitvinding met veel bombarie op de markt werd gebracht. Het was inderdaad bijzonder effectief tegen wormen maar had desastreuze gevolgen voor het gevederte als tijdens de rui gekuurd werd.
Medicijnen vermijdt je ook best bij duiven die kweken.
Ze kunnen een nadelige invloed hebben op het embryo. Dat kan worden misvormd of zelfs afsterven. Naar verluidt zou ook Baytril gevaarlijk zijn tijdens de eivorming.
Van enkele geelkuren is bekend dat het (tijdelijk) een nadelige werking heeft op de vruchtbaarheid van de doffer.
Kuren tegen geel doe je dus best bij duiven die broeden.
Antibiotica en vitamines mag je ook niet los van elkaar zien.
Van anti-coccidiosemiddelen is bekend dat ze het B-vitamine afbreken terwijl de vitamines weer een negatief effect hebben op het medicijn.
Geef vitamines dus niet samen met een anti-coccidiosemiddel maar erna! Anti-geelmiddelen mogen wel samen met vitamines worden toegediend.
Bij een anti-geel middel mag je druivensuiker doen. Voor de smaak en omdat de duiven niet terugvallen in gewicht.

VRAAG
Uit een onderzoek verricht door dr Vogel in 1980 blijkt dat alle voermengsels (vlucht, kweek, rui) ruimschoots voorzien in de normale vitaminebehoeftes van een duif.
Ik citeer:
'In hoeverre er voor extra prestaties (wedvluchten) een supplement dient te worden toegevoegd is onbekend!
Vitaminetekorten met klinisch waarneembare gevolgen werden nog niet aangetoond bij postduiven maar dit wil niet zeggen dat ze daarom niet zouden kunnen bestaan.'
Mineralen daarentegen zijn onvoldoende vertegenwoordigd in graanmengsels. Vooral in de kweekperiode moet daarin extra worden voorzien in de vorm van grit of een mineralenmengsel.’
Dr L Devriese waarschuwt voor vitamine B6 voor menselijk gebruik. De dosis voor mensen is 100 maal groter dan duiven 'aankunnen' dus toxisch (giftig).
Kippen kunnen die hogere dosis B6 merkwaardig genoeg wel aan.

PARATYFUS
Tot voor kort werd vrij algemeen aangenomen dat enten tegen paratyfus weinig zin had. Nu verschillen wetenschappers van mening. Omdat salmonella zo wijdverbreid is kuur ik elk jaar een tiental dagen. Kwestie van geen risico te nemen.
Enten lijkt me alleen zinvol bij probleemhokken.
'Ik ent al tegen paramyxo en pokken, hoe moet het dan als ik ook nog eens tegen paratyfus wil enten?' hoor ik sommigen al denken.
Het is immers nogal wat om driemaal met al je duiven naar een dierenarts te rijden.
Geen nood. Entingen tegen paratyfus, paramyxo en pokken kunnen tegenwoordig gelijktijdig gebeuren!
Dus zou èèn bezoek aan de dierenarts volstaan alleen, ik durf die gecombineerde enting niet aan.

HOUDBAAR
Nog even over de houdbaarheid van medicijnen.
Op de bijsluiter staat hoelang ze houdbaar zijn. Maar die datum gaat alleen op als je ze bewaart zoals is aangegeven.
Meestal is dat 'droog en koel'.
En het portaal in je duivenhok of het schab in je garage zijn zelden 'droog en koel'.
Slechts weinig medicijnen hoef je in de koelkast te bewaren. Dienaangaande wil ik wijzen op apothekers.
Die pakken het medicijn waarom je vraagt meestal gewoon van een of ander schab, zelden uit de koelkast.
Volg dus steeds de bijsluiter.
Als ze goed bewaard worden zullen de meeste medicijnen veel langer meegaan dan de vermelde vervaldatum want daarmee is men voorzichtig.

TOT SLOT
Er kan niet genoeg op gehamerd worden dat er geen medicijnen zijn 'tegen zieke duiven', wel tegen ziektes.
Elke dag dat je niet hoeft kuren is meegenomen.

Hoe strenger je sorteert op natuurlijke gezondheid hoe minder je de dierenarts nodig zult hebben.