Dood door schuld
Ik weet niet hoe het bij U is, maar geloof het of niet, de conditie van mijn duiven werkt op mijn humeur.
Blaken ze van gezondheid dan fleur ik op, dan lijkt de lucht blauwer en ziet de wereld er beter uit dan die in werkelijkheid is. Ik moet dan zelfs moeite doen om van de hokken te blijven.
Het omgekeerde is ook waar.
Mankeert er wat aan de gezondheid, zie ik de beesten met opgetrokken schouders boven uitwerpselen zitten die niet deugen dan bekruipen me gevoelens van onbehagen.
Dan ga ik met tegenzin naar het hok en voel ik me alsof ik op een koude donkere nacht op een leeg perron in een verlaten dorp sta: de trein weg, mijn vrouw er vandoor, baan kwijt, vrienden kwaad, portemonnee verloren, poes dood, puisten, uitslag, haaruitval, krampen, vulpen lek, ruzie met de biefstuk en ik schrik bij elke deur die dicht slaat.
Een beetje overdreven, maar wat ik wil zeggen is waarom ik zo mee kon voelen met die vriend. Bij hem waren de duiven niet alleen ziek, ze vielen steil achterover, morsdood.
ECHTE VRIEND
Wij kennen elkaar al vanaf de hoogdagen van de punk.
Toen onze verontruste ouders niet langer meer bezwaar maakten tegen de lengte van ons kapsel maar wel problemen hadden met de kleur er van.
Samen hebben we achter de meiden gezeten (we zeiden dat het omgekeerd was) en samen hebben we in hetzelfde elftal gevoetbald.
Veel wedstrijden gewonnen en nog meer verloren.
We gaan zo goed met elkaar om dat zijn successen de mijne zijn en ik zijn teleurstellingen en tegenslagen voel als die van mezelf.
Ik was het die hem er destijds toe over haalde ook duiven te gaan houden en onze opvattingen zijn dezelfde. Hokken schoonmaken is aan hem niet besteed ('zonde van de tijd') en dat heeft, vindt hij, zelfs voordelen.
Helemaal zonder gevaar is dat niet want als je opgezadeld zit met wormen (vooral haarwormen) of paratyfus kom je er, als je niet poetst, nooit nog van af. Eitjes van wormen vond de dierenarts bij zijn duiven echter nooit en dan is ook geen sprake van wormen is zijn logische conclusie.
Coccidiose dan?
Soms een beetje. Maar nooit zoveel dat er gekuurd moet worden.
Wat dan zijn probleem was? Paratyfus!
Hij kende min of meer het gevaar maar maakte er nooit zo'n punt van omdat hij meende het min of meer onder controle te hebben. Bovendien kende hij uitstekende jaren na een uitbraak.
Daarom misschien dat hij niet deed wat hij eigenlijk zou moeten doen: Het probleem (paratyfus) bij de wortel aanpakken.
En dat begint helaas voor hem dus bij hygiëne en vooral ratten en muizen.
KUUR
Wat hij echter doet is trachten het probleem te onderdrukken door elk najaar te kuren.
Kuren in de ruitijd?
Dan moet je medicijnen toch achter slot en grendel bergen?
De meeste wel ja maar de medicijnen tegen paratyfus hebben over het algemeen geen invloed op de rui.
Soms is de vervaldatum gepasseerd maar daar durft hij bij medicijnen die goed werden bewaard over heen gaan.
En toegegeven, die vervaldatum hoef je ook niet tot op de dag nauwkeurig in acht te nemen. De fabrikanten zijn voorzichtig en nemen een veilige marge.
Nu had mijn vriend zijn duiven dus weer een tiental dagen gekuurd en daarna een vitaminestoot gegeven.
Dat hoort immers na een kuur. Maar met die vitaminestoot begon de ellende.
ELF DOOD
's Morgens lag een jaarling doffer dood, aan de andere doffers was niets te zien.
Toen naar het hok van de duivinnen en daar sloeg de schrik hem helemaal om het hart.
Duiven die de dag ervoor nog levenslustig trainden zaten nu roerloos met opgetrokken schouders met de ogen te knipperen.
De groengele plassen met die knalgele mopjes lieten niets aan duidelijkheid te wensen over: Adeno. Kon niet missen.
Twee uur later lagen er drie dood, 's avonds zes.
Hij in alle haasten naar de dierenarts en die bevestigde zijn vrees: Adeno dus.
Hij adviseerde alle duiven die niet in orde leken van het hok te verwijderen en die te behandelen met Baytrill.
Of er dan nog zouden sterven? Dat durfde de dierenarts niet garanderen. 'Soms helpt het, soms niet.'
Met 'spul' van de dierenarts tegen adeno moet je wat geluk hebben. Er is (nog) geen doeltreffend middel voorhanden dat adeno geneest of voorblijft.
Bij mijn vriend genazen wat duiven, elf legden het loodje: Een doffer en tien duivinnen een wat merkwaardige verhouding.
Zelf had ik ook altijd de indruk dat duivinnen vatbaarder zijn voor Adeno en paratyfus maar dat is niet meer dan een indruk en wetenschappelijk door niets onderbouwd.
Aan de duivinnen in de open volière leek het virus voorbij te zijn gegaan.
Een tijd na het gebeuren ontmoette mijn vriend een wetenschapper van de Universiteit van Gent.
Hij deed zijn verhaal en de wetenschapper luisterde aandachtig.
'Elf dood?' Had erger gekund vond die.
'Als het tegenzit word je hele hok uitgeroeid. Adeno bij oude duiven kan verwoestend door je kolonie gaan.
Vooral de nieuwe variant Adeno 2.’
Toen vertelde mijn vriend wat hij gedaan had voordat het noodlot toesloeg.
Over de kuur en de daaropvolgende vitaminestoot. Dat kon er toch niets mee te maken hebben? Wat hij toen te horen kreeg was verbijsterend, dat kon volgens de wetenschapper namelijk wel!
DOOR VITAMINE?
De wetenschapper:
'Als het virus op de loer ligt is er weinig voor nodig om toe te slaan. Situaties van stress, eieren leggen, zware inspanningen, overbevolking, maar vooral een veranderd drinkpatroon zijn niet zonder gevaar als de virusdruk er is.'
'Hadden de duiven misschien weinig gedronken door die kuur?' vroeg mijn vriend.
Dat achtte hij weinig waarschijnlijk.
Wat wel mogelijk was dat het virus had toegeslagen vanwege een verminderde drankopname door de vitamines(!) in het water.
Mijn vriend was verbijsterd. 'Adeno door vitamines?'
'Normaal niet' reageerde de expert, 'maar het kàn. Een kans van 1 op 1000 misschien maar dus niet onmogelijk. Maar je zou nèt die ene zijn.'
LES
Wat uit het voorval te leren?
a. Geen enkel hok is veilig voor adeno.
b. Adeno bij oude duiven slaat sneller en dodelijker toe dan bij jongen.
c. Er lijkt verband tussen adeno en de 'waterhuishouding' van de duif. Zieke duiven water opspuiten eventueel 'verrijkt' met electrolyten kan zeker geen kwaad.
d. Waaròm weet geen hond, maar de praktijk leert dat om een of andere duistere reden duivinnen kwetsbaarder lijken dan doffers.
e. Duiven in een open volière lopen minder risico.
f. Goed spelen op hokken waar de mest blijft liggen kan, het heeft zelfs voordelen, maar wat betreft paratyfus speel je meer op safe als je hygiëne in acht neemt.
Uit een verhandeling van dr Devriesse spiekte ik nog het volgende:
'Salmonella (paratyfus) kunnen zeer lang in de natuur leven. Een maand in gewoon water. Twee jaar in afvalwater. Een maand op een eierschaal, een jaar in aarde, nog langer in mest.'
Hij stelt ook:
'Vermoedelijk speelt het directe contact met kiemuitscheiders een grotere rol in de verspreiding van paratyfus dan het langdurig overleven van de kiemen in de buitenwereld.'
Onderzoek van mest in reismanden heeft uitgewezen dat in heel veel stalen salmonella werd aangetroffen..
Zolang het goed gaat heeft niet poetsen mogelijk voordelen.
Mogelijk krijg je duiven die meer immuun worden en beter tegen een stootje kunnen als ze langere tijd in de manden zitten vanwege bijvoorbeeld een uitgestelde lossing.
Maar zoals gezegd, in geval van problemen kunnen die bij niet poetsers groot zijn. Heel groot zelfs.
En dan moet je met name denken aan paratyfus, wormen en strepto-coccen.
Wat hygiëne betreft zijn mijn vriend en ik misschien toch geen voorbeelden om na te volgen.